Onze publicaties kunnen worden aangekocht in de leeszaal van het stadsarchief,

waar met cash betaald kan worden.

Leden van onze vereniging genieten van een mooie korting.

niet leden: €20,00          leden:  € 15,00

Cahier 17


Leuven en Koers

(2021)   


Naar aanleiding van het WK Wielrennen 2021, fietsen een aantal deskundigen doorheen het verleden van de wielersport in het Leuvense.

Nan van Zutphen schetst het prille begin van het wielrennen in Leuven voor de Eerste Wereldoorlog. Hij onttrekt ook enkele na oorlogse wielerhelden uit de vergetelheid en herinnert aan de doortochten van de Tourkaravaan.

Fran Herpelinck, biograaf van wielerheld Poeske Scherens, beschrijft Leuven en haar velodrooms tijdens het interbellum.

Jaak Brepoels kijkt terug op de bijzondere betekenis van de Stoempersclub voor de Leuvense wielersport. Andere bijdragen overspannen de gehele periode en doen dat met de blik vooruit op de wereldkampioenschappen in Leuven.

Dries Vanysacker beschrijft een vleugje geschiedenis van de wereldkampioenschappen op de weg en in België.

Bart Vanreusel maakt in zijn bijdrage de sprong van het puin in 1919, de prestaties en het plezier in 2021 en het fietsen als maatschappelijk fenomeen.

Jeroen Scheerder tenslotte legt uit waarom “fietsbaarheid” een van de criteria is om van een geslaagde, leefbare stad te kunnen spreken.

Cahier 16


(Over)leven in Leuvense Gangen)

(2021)   

Waar kroostrijke gezinnen, ingeweken uit Oost-Brabant, probeerden te overleven in veel te kleine rijwoningen, waar het voortuintje zijn nut bewees met een veestapel van varkens en konijnen, waar mensen ziek werden en stierven van het gelige, brakke water aan de pomp…. Dat was het leven in de Leuvense gangen omstreeks 1900. Daarom moesten de huisjes van de Bulenswijk en de Muurkruidstraat tegen de vlakte. Het bleef bij plannen, het ene na het andere. De buurt verouderde, verarmde en verkrotte. Tot yuppies in de jaren 1980 deze oase van rust en groen in het centrum ontdekten. Kortom, het relaas van opeenvolgende generaties bewoners van twee Leuvense gangen, de Bulenswijk en de Muurkruidstraat. (Auteur Luc Minten)



niet leden: €20,00          leden:  € 15,00

Aan de hand van twee welgekozen Leuvense cases illustreert Luc Minten treffend de 19de- en 20ste- eeuwse sociale en politieke geschiedenis van arbeidershuisvesting en van architectuur en stedenbouw in België.

Een verhaal als het voorliggende Salsa Cahier documenteert niet alleen honderd jaar verleden van een stukje stad en van zijn bewoners. Publicatie en lectuur ervan zijn ook essentieel om een maatschappelijk draagvlak te creëren om dit erfgoed respectueus te kunnen bewaren en springlevend te houden voor de toekomst.

Dat is waar geschiedenis, erfgoed en dit boek aan kunnen bijdragen.

(Luc Verpoest, em. prof., architectuurgeschiedenis)


niet leden: €30,00          leden:  € 25,00

Vensters op Leuven

(2019)   


 J. Audiens, J. Brepoels, M. Carnier, G. Janssens, H.Ollivier en V. Vrancken   


Boeiend, verbindend, verrassend:

56 inspirerende vensters op Leuven

    

Leuven kent een lange, rijke en boeiende geschiedenis. De eerste schriftelijke vermelding gaat al terug tot in de 9e eeuw. Sindsdien ontwikkelde Leuven zich van een kleine nederzetting tot een universiteits-stad met baanbrekende ambities. Van hoofdplaats van het hertogdom Brabant tot een internationale stad met grote ambities. Want ... het beste moet nog komen.

Over Leuven werden al vele boekenkasten volgeschreven. Helaas ontbrak een actuele, bevattelijke en overzichtelijke geschiedenis tot op vandaag. Deze publicatie werkt dit belangrijk hiaat weg. Vensters op Leuven is zo een echte must voor wie zich interesseert voor de geschiedenis van Leuven.

De makers kozen hierbij voor een interessante aanpak. In 56 vensters, zo wel chronologisch als thematisch, komt Leuven vanuit verschillende invals-hoeken in beeld. En dat vanaf de eerste sporen tot nu. wetenschappers, kunstenaars en hoogwaardigheidsbekleders passeren de revue. Maar net zo goed arbeiders, studenten en soldaten. Je dwaalt door kerken, colleges en kastelen, maar ook door hospitalen, brouwershuizen en kleine achterafsteegjes. Die aanpak maakt deze publicatie boeiend en verrassend, prikkelend en laagdrempelig. Geschikt om te genieten in kleine porties, of om in één ruk uitte lezen. En misschien nog het belangrijkste: dit boek doet verlangen naar meer.

Voor hun bijdragen konden de auteurs putten uit de vele bronnen in ons rijke Leuvens stadsarchief. Het archief van de stadsadministratie is immers sinds 1179 bijna volledig bewaard. Een geweldige troef voor historici, want Leuven heeft zo een van de belangrijkste middeleeuwse stedelijke archieven va n het oude hertogdom Brabant. Met verder nog  talrijke collecties die een veelkleurig beeld schetsen van ons verleden in al zijn facetten en dimensies. Als het stadhuis het hart is van Leuven, dan vormt het stadsarchief letterlijk ons geheugen.

Met ons archief- en erfgoedbeleid willen we deze archieven en collecties én onze rijke geschiedenis bekend maken en duiden bij een breed publiek. Om te begrijpen, te leren en te inspireren, maar ook om te verbinden en als leidraad voor de toekomst. Initiatieven - zoals Vensters op Leuven - die hieraan bijdragen willen we ten volle ondersteunen. We zijn immers overtuigd dat kennis van het verleden zowel individueel als maatschappelijk versterkend en verbindend kan werken.

Samenwerken zit in het Leuvens DNA. En dat uit zich ook in een bloeiend en erg actief verenigingsleven. Dit boek is hiervan een mooie illustratie. SALSA! - de vriendenkring van het stadsarchief - leverde een waar huzarenstukje: 56 thema's, meer dan 30 auteurs, verrijkt met prachtig beeldmateriaal uit de diverse bewaarinstellingen in onze stad. Het bewijst hoe krachtig, kwalitatief en geëngageerd het Leuvense verenigingsleven wel is. Ik wens iedereen die mee­ gewerkt heeft dan ook van harte te bedanken.De voorbije decennia was Leuven voortdurend in beweging. De stad telt intussen meer dan 100.000 inwoners en 170 nationaliteiten. Die verscheidenheid maakt mee de kracht van Leuven uit. Iedereen is anders, maar allen zijn we Leuvenaars. Diversiteit versterkt ons, ontmoeting biedt nieuwe kansen. Leuven kiest resoluut voor verbinding, voor samenleven in respect.

Hele wijken veranderden volledig van uitzicht, van de stationsomgeving over de Vaartkom tot Gasthuisberg. In de toekomst zetten we deze stadsvernieuwing verder, niet in het minst in de historisch zo belangrijke Benedenstad. Ook zo maken we onze koppositie onder de centrumsteden waar. Als een warme stad op mensenmaat, die openstaat voor experiment en vernieuwing. Die lijn trekken we in de volgende decennia consequent door. Maar daarbij mogen we niet vergeten geregeld terug te blikken. Vensters op Leuven is daarvoor de perfecte inspiratiebron.


Veel leesplezier!


     MOHAMED RIDOUANl

BURGEMEESTER



Cahier 15

UITGEPUT

De bloednacht van 18 april 1902

(2017)   

 

Vandaag vinden we het vanzelfsprekend dat iedereen ouder dan 18 jaar bij verkiezingen zijn of haar politieke voorkeur kan uiten. Maar dat is niet altijd zo geweest.


Op 16 november 1919 kregen alle volwassen mannen die kans volgens het principe Eén man, Eén stem. Pas dertig jaren later kregen ook vrouwen dat recht. Niettemin was die stembusgang een kantelpunt in de politieke geschiedenis van België.


In drie stakingsgolven (1893, 1902 en 1913) had vooral de socialistische beweging daarvoor de barricaden beklommen.

Leuven speelde daarin een dramatische rol. Bij een manifestatie voor het stemrecht op 18 april 1902 vielen in de straten van Leuven zes doden en veertien gewonden onder de kogels van de burgerwacht.In 2002 - een eeuw na de gebeurtenissen – publiceerde Amsab-ISG Leve het Algemeen Stemrecht! Vive la Garde Civique.

In dat boek keken een aantal historici terug op de woelige decennia die aan de toekenning van het algemeen mannenstemrecht in 1919 voorafgingen, onder wie de toenmalige stadsarchivaris Rudi Hoekx. Als een reporter bracht hij dag na dag, soms uur na uur, verslag uit over de Leuvense stakingsbeweging, de manifestaties en meetings, tot en met de onverwachte escalatie en het dodelijk treffen van betogers en burgerwacht. Het proces, zijn hoofdrolspelers, de krantencommentatoren, de partijen pro en contra, de sfeer in de stad, alles werd door de auteur even spannend als nauwkeurig weergegeven. Hij deed daarvoor beroep op uitgegeven maar vooral onuitgegeven bronnen.

Zijn diepgravend onderzoek van toen heeft nauwelijks aan waarde ingeboet.

Het algemeen mannenstemrecht is een eeuw oud. Om die reden geeft Salsa! samen met Amsab-ISG dat hoofdstuk uit het eerder aangehaalde boek opnieuw uit. De titel verwijst naar de brochure van Prosper Van Langendonck Een onvergeetlijke bloednacht, waarin de toenmalige socialistische voorman een jaar later op die noodlottige dag terugkeek.

Het relaas van Rudi Hoekx wordt in- en uitgeleid door historicus Jaak Brepoels, voormalig sp.a-gemeenteraadslid en schepen van de stad Leuven. Eerder al blikte hij met het boek Wij zijn de bouwers van een komende aarde terug op de geschiedenis van het socialisme in zijn stad. In 2015 schreef hij Wat zoudt gij zonder ’t werkvolk zijn? een overzicht van de geschiedenis van de Belgische arbeidersbeweging. In de reeks cahiers van Salsa! publiceerde hij Pappen, nathouden & plakken over de rijke affichecollectie van het Leuvense stadsarchief


niet leden: €25,00          leden:  € 20,00

Cahier 14


Pappen, nathouden & plakken 

(2017)   

 

Dit Salsa-cahier zet politieke en sociale affiches uit de eerste helft van de 19de eeuw in de kijker.

Het engagement dat ‘in de tijd van toen’ van de muren spatte stoelde op de overtuiging - of de illusie - dat de maatschappij nog naar eigen inzichten kon gemaakt en gekneed worden binnen de eigen landsgrenzen.

Wat uit de rijke affichecollectie van het Leuvense stadsarchief opgediept werd, verdient als erfgoed gekoesterd, bewaard en toegankelijk gemaakt te worden.

Dit cahier wil daarvoor een eerste aanzet geven. Met de affiche als gids wordt de lezer én de kijker doorheen de eerste helft van de twintigste eeuw geleid.

Cahier 13


Pieter Willems 

(2015)   


Salas-cahier nr.13 laat u kennismaken met alle aspecten van deze veelzijdige 19de eeuwse Leuvenaar, die gedurende 30 jaar de Belgische en Vlaamse geschiedenis mee bepaald heeft.


Omdat hij 175 jaar geleden geboren werd, besloten 13 organisaties en verenigingen waarvoor hij ooit van betekenis is geweest om in 2015 samen zijn nagedachtenis in ere te herstellen.


Dit herdenkingsboek is daar het blijvende resultaat van.

niet leden: €19,00          leden:  € 17,00

Cahier 12

UITGEPUT

De stilte van de dood omhelst ons

(2014)   

 

Het 12de SALSA !-cahier staat helemaal in het teken van augustus 1914 in Leuven.

Dit cahier bevat onder andere nog nooit eerder gepubliceerde foto’s over de brand van Leuven.

Daarnaast zijn ook getuigenverslagen opgenomen, die het drama van de stad in puin vanuit verschillende invalshoeken belichten.

Inwoners van Leuven en Kessel-Lo vertellen hoe het dagelijkse leven na de grote brand weer opgepikt werd.

Buitenlanders die einde augustus in Leuven waren, geven hun relaas van de feiten. En ook de getuigenis van enkele Duitse kloosterzusters, die meteen na de brand samen met landgenoten en Engelse krijgsgevangenen naar Duitsland terugkeerden, geeft een ontstellend beeld van wat Leuven in die begindagen van de Eerste Wereldoorlog heeft te verduren gekregen.

Cahier 11


Brand, herstel  en restauratie van de kerk van Vlierbeek (1953-1959)

(2014)   
   

Dit elfde cahier belicht uitvoerig de episode van 1953 tot 1959 in de geschiedenis van de huidige parochiekerk van Onze-Lieve-Vrouw van Vlierbeek. De auteurs hebben het verhaal van het sleutelmoment, de brand van 17 maart 1953, en de restauratie van deze voormalige abdijkerk in de daaropvolgende jaren gereconstrueerd aan de hand van diverse bronnen.

Vooreerst zijn er de vele, deels onuitgegeven, documenten van de Heemkundige Kring Vlierbeek (HKV) en het Rijksarchief Leuven. Er werd een keuze gemaakt uit de foto’s in het archief van de HKV. Doorheen het hele cahier komen verhalen en bedenkingen aan bod. Deze zijn gebaseerd op interviews met Vlierbekenaars die de gebeurtenissen destijds van heel nabij hebben meegemaakt en er nu, ruim een halve eeuw later, vanuit een ander perspectief op terugkijken.

De auteurs hopen dat dit cahier mag bijdragen om de eeuwenoude en recentere geschiedenis van de abdijsite van Vlierbeek, een van de vier abdijen van Leuven, tastbaar, toegankelijk en levendig te maken.


niet leden: €19,00          leden:  € 17,00

Cahier 10

UITGEPUT

Het fenomeen “Poeske” Scherens

(2013)


Jef Scherens, op 17 februari 1909 geboren te Werchter, zou zijn hele leven ten dienste van fiets en competitie stellen. Vanaf het begin van de jaren 1930 tot het einde van de jaren 1940 werd het internationale sprintnummer ronduit gedomineerd door een wereldtopper van Belgische makelij. Scherens was als ‘fenomeen’ een ‘idool’, die supporters deed juichen, journalisten in de pen deed kruipen en lyrische reacties aan hen ontlokte.

Het tiende SALSA-cahier met als titel ‘Het fenomeen ”Poeske” Scherens’ is een biografische schets van een tijdsklimaat, met de sprinter als leidsman op de populaire wielerbanen van West-Europa.

Cahier 9

UITGEPUT

Cinema Leuven.

  Een studie naar de Belgische filmaffiche aan de hand    van de collectie van het Leuvens Stadsarchief.

(2012)
     

Het Leuvense Stadsarchief beschikt over een rijke filmaffichecollectie van om en bij de 3000 stuks, uit de periode 1930-1970. De collectie is tot stand gekomen als gevolg van een politiereglement uit 1892 dat de openbare aanplakking van affiches reguleerde.

Door de collectie als uitgangspunt te nemen voor onderzoek naar zowel affichekunst als bioscoopgeschiedenis exploreren de bijdragen in dit Salsa!-Cahier de rijkdom van de filmaffichecollectie ten volle.

 

De auteurs hebben elk vanuit hun eigen specifieke expertise – zij het de beeldanalyse, de affichekunst, de filmgeschiedenis of de bioscoopgeschiedenis - de collectie van het Leuvense Stadsarchief onder de loep genomen.

In een eerste hoofdstuk benadert Karl Scheerlinck de filmaffiches uit de collectie vanuit een kunsthistorisch perspectief. Hij geeft hierbij een overzicht van belangrijke actoren en trends.

De bijdrage van Pascal Lefèvre, die inzet op de beeldanalyse van een aantal concrete affiches, is hiermee complementair te noemen.

In een derde hoofdstuk geeft Leen Engelen aan hoe filmaffiches als een bijzonder rijke historische bron voor de bioscoopgeschiedenis kunnen fungeren. Zowel Joachim Nijs als Roel Vande Winkel zoomen verder in op de geschiedenis van de Leuvense bioscopen. Nijs bekijkt hierbij de geschiedenis van bioscoop Louvain Palace / Forum (1914-1981), de langstlevende bioscoop van de stad en Vande Winkel gaat in op de oorlogsjaren.

Cahier 8

UITGEPUT

Felbevochten vergroeningen.

    Het Leuvense stadsnatuurbeleid, 1918-1958

(2012)  
                                 

Dit achtste SALSA!-cahier beschrijft hoe de Leuvense beleidsvoerders tijdens een groot deel van de twintigste eeuw - vanaf de start van het interbellum tot het einde van de jaren vijftig – omgingen met de stadsnatuur op hun grondgebied. Anders dan men spontaan zou denken, was het openbaar groen allesbehalve een ‘dood’ thema in deze periode. De besluitvorming over de aanleg en het onderhoud van parkjes, straatbomen en plantsoenen deed de politieke gemoederen vaak verhitten, en leidde soms tot zelfs een hevige partijpolitieke strijd.



Zo reconstrueert Felbevochten vergroeningen onder andere een ambitieus wederopbouwplan dat Leuven grote nieuwe parken moest bieden, de denkbeelden van vergeten natuurliefhebbers en boombeschermers uit de gemeenteraad, het opmerkelijke ‘vergroeningsbeleid’ van de jaren dertig, en het (vaak verkeerd begrepen) modernistisch openbaar groen van Sint-Maartensdal en Vriesenhof uit de jaren vijftig. Het relaas is voorzien van een ruime selectie aan beeldmateriaal, waarvan een groot deel nooit eerder werd gepubliceerd.

Cahier 7



Van roeës tot uile.

        De geschiedenis van het groot en het klein struifspel  in Leuven

(2009)   
         

Salsa!-cahier nr. 7 gaat over de geschiedenis van het groot en het klein struifspel te Leuven.

Vanaf het midden van de negentiende eeuw tot voor de Eerste Wereldoorlog kenden zowel de buiten- als de binnenvariant van deze cafésport een spectaculair toenemende populariteit in de Leuvense arbeidersklasse.

In de topjaren van circa 1880 tot 1913, namen jaarlijks gemiddeld maar liefst 1500 mannen deel aan de kermiswedstrijd op het groot en het klein struifspel.

Leuven was duidelijk een echte ‘struifstad’, maar wat hield dit spel precies in?

De auteurs onderzoeken de opkomst en het succes van deze volkssport.

Er wordt dieper ingegaan op de Leuvense struifverenigingen en het belang van de stadswedstrijden in het struiven.

niet leden: €18,00          leden:  € 15,00

niet leden: €18,00          leden:  € 15,00

Cahier 6

Leuven 1958

(2008)   


Leuven was in het begin van de jaren 1950 een nijvere stad, herbergde diverse onderwijsinstel-lingen waaronder een wereldbekende universiteit en kende een bloeiend verenigingsleven.

Tal van verenigingen grepen, onder impuls van het stadsbestuur, de Expo ‘58-gelegenheid aan om hun beste beentje voor te zetten en om mee te helpen tonen wat een stad die in nog geen halve eeuw al twee keer uit het oorlogspuin was herrezen, te bieden had.

Dat Leuven op de eerste plaats een Brabantse stad was, en ‘de beste stad van Brabant’, daaraan twijfelde geen enkele Leuvenaar. In deze context nam het Leuvense stadsbestuur het initiatief om van 1958 een groots opgezet feestjaar te maken en om Leuven ‘met vlag, wimpel en trompet’ mee te laten opstappen in het grote 1958-gebeuren. Cultuurhistoricus Tom Verschaffel geeft in dit zesde SALSA!-cahier een overzicht van deze feesten en activiteiten.

Cahier 5

Armoede bestreden

Het Werkhuis van Weldadigheid in het Leuvens

Van Dalecollege 1802-1866

(2007)   
       

Dit vijfde Salsa!-cahier handelt over de geschiedenis van het Werkhuis van Weldadigheid te Leuven (1802-1866). Deze instelling, gevestigd in het Van Dalecollege, had tot doel bedelaars werk te verschaffen. In ruil voor brood en soep produceerden de armen kleding voor de Leuvense weldadigheidsinstellingen.

Het cahier bespreekt de context waarin het werkhuis werd opgericht. De werking van de instelling wordt geschetst, met hierbij aandacht voor de rol van het werkhuis in de stedelijke armenzorg. Ook de leefwereld van de atelierarmen wordt onderzocht. Tot slot wordt nagegaan of de instelling succesvol was. Kon het werkhuis het lot van de Leuvense armen effectief verbeteren?

niet leden: €18,00          leden:  € 15,00

Cahier 4

UITGEPUT

Kwistig met kennis

Leuven in honderd vragen en antwoorden

(2006)   


SALSA!-cahier nr. 4 brengt een selectie uit de vragen die tussen 2002 en 2006 gesteld werden tijdens de jaarlijkse Ken Uw Stad-Kwis. Het boek biedt u aan de hand van honderd thema’s een reis aan doorheen de Leuvense geschiedenis. Volg Brabantse hertogen, Franse schrijvers en Amerikaanse presidenten bij hun bezoek aan de stad.

Achterhaal de betekenis van woorden in het Leuvens dialect. Test uw kennis van reizende monumenten, ceremoniële kruiwagens en een eeuwenoude universiteit en ontdek de gezichten achter bekende Leuvense straten en pleinen. Kwistig met kennis is een rijk geïllustreerd cahier met meer dan tweehonderd kleurenafbeeldingen. Het boek bevat talrijke oude foto’s van een stad die in de loop van de twintigste eeuw ingrijpend gewijzigd is.

Cahier 3

Leuven zit aan

               Feestelijk eten tussen 1850 en 1950

(2006)   
                     

Cahier 3 gaat over feestelijke maaltijden in Leuven tussen 1850 en 1950.

Het boek geeft achtergronden bij een van de twee tentoonnstellingen, die in Tweebronnen worden georganiseerd naar aanleiding van het project Letterbekken, dat SALSA! heft opgezet en uitgewerkt in het kader van de Week van de Smaak in Vlaanderen  2006.

Het uitgangspunt voor deze publicatie vormen bijna 300 menukaarten uit de periode 1844 tot 1950.

Deze menukaarten hebben stuk voor stuk betrekking op feestelijke maaltijden en banketten die in deze tijdspanne van ruim 100 jaar in Leuven plaats vonden. Ze vormen een basis voor onderzoek naar de culinaire en de sociale ontwikkelingen in deze periode.

niet leden: €18,00          leden:  € 15,00

niet leden: €18,00          leden:  € 15,00

Cahier 2


Leuven onder water

                   De overstroming van 14 mei 1906

(2006)
                   

SALSA!-cahier 2 gaat over de eeuwenlange strijd van de Dijlestad tegen wateroverlast. Een speciale aandacht gaat naar de grote overstroming van 14 mei 1906 die Leuven teisterde.

Aan de hand van archiefmateriaal, krantenknipsels en oorspronkelijke en uitgegeven foto’s van die tijd, zetten de auteurs een donkere bladzijde uit de geschiedenis van de stad in de kijker.
Dit cahier was bestemd als catalogus bij de tentoonstelling ‘Leuven onder water.

De overstroming van 14 mei 1906’ die in het stadsarchief tussen 24 mei en 9 juli 2006 in de Leuvense binnenstad organiseerde.

niet leden: €18,00          leden:  € 15,00

Cahier 1


De genese van de gotische Sint-Pieterskerk

te Leuven

(2005)   
 


Over de allereerste eerstesteenlegging, over de kerkfabriek en over anderhalve eeuw oud dwaalspoor 



Share by: